Powierzchnie lakierowane bez formaldehydu to świat przyszłości, który właśnie nadchodzi. Tymczasem w Tarnowie Podgórnym wizja jutra już się dzieje – w Schattdecor uruchomiano jedną z pierwszych w Europie maszyn PML12, która realizuje już produkcję folii bezformaldehydowych. To rozwiązanie stało się możliwe dzięki zaangażowaniu miejscowych specjalistów.

Inwestycje w nowe technologie prowadzone w Polsce zapewnią możliwość zadruku i lakierowania różnorodnych nośników termoplastycznych. Fot. Materiały producenta
Prace nad nową maszyną lakierniczą zostały zainspirowane przez IKEĘ, której standardy zakładają, że powierzchnie lakierowane (ani żadne surowce użyte przy produkcji folii finish) nie zawierają formaldehydu. Stąd decyzja o uruchomieniu PML12 w Tarnowie, co umożliwi produkcję folii bezformaldehydowych.
Innowacja na skalę światową
PML12 przeznaczona jest przede wszystkim do produkcji folii białych, wolnych od emisji formaldehydu. Innowacyjność tej maszyny polega na nakładaniu dwóch warstw lakieru, utwardzanych strumieniem elektronów (EB – Electron beam). Proces produkcyjny jest realizowany przy użyciu lakierów EB pigmentowych oraz transparentnych. Jest to innowacja technologiczna na skalę światową. Ponadto maszynę wyposażono w nowy system nawilżania papieru bazujący na dyszach wodnych (dotychczas wykorzystywana była do tego celu para wodna) oraz układ pomiaru naniesienia online poszczególnych warstw lakierów. Układy aplikacyjne zmodyfikowano poprzez zmianę konfiguracji wałków zacierających oraz szereg mniejszych usprawnień technologicznych i nowości. Istotne są przy tym aspekty ekologiczne – zminimalizowanie odpadów lakierniczych, znaczna redukcja emisji CO2, niekorzystanie bezpośrednio z paliw kopalnych, a w przyszłości szerokie zastosowanie dla tzw. zielonej energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii, takich jak wiatr czy słońce.
W projekt powstania PML12 zaangażowany był zespół specjalistów z Polski, Niemiec i innych krajów. Inwestycja ta jest poparta wieloletnim doświadczeniem i zgromadzonym „know how”. Podstawą do jej rozwoju była technologia lakierowania EB. Testy rozpoczęto w Schattdecor w 2012 roku.
Utwardzanie w technologii EB
Utwardzanie strumieniem elektronów to proces, w którym wykorzystuje się wiązkę przyspieszonych elektronów, w celu zapoczątkowania reakcji chemicznych (polimeryzacji). W metodzie konwencjonalnej suszenie odbywa się przy użyciu gorącego powietrza.

Główne zalety nowej technologii to: bardzo krótki czas utwardzania, co daje wysoką wydajność, małe gabaryty urządzenia EB oraz polepszone własności powłoki: podwyższona odporność na zarysowania i negatywny wpływ substancji chemicznych. Jest to technologia bezrozpuszczalnikowa.
Urządzenie nie jest radioaktywne – nie emituje promieniowania bez przyłożonego do niego napięcia i jest bardzo dobrze zabezpieczone (osłonione).
Lakiery osłonięte EB to polimery – w procesie ich produkcji nie jest stosowana woda. Cała masa aplikowanego lakieru zostaje na powierzchni powlekanej. Wykluczono odparowywanie rozpuszczalnika i stosowanie tradycyjnych utwardzaczy.
Utwardzając energią elektryczną, eliminujemy używanie paliw kopalnych w procesie technologicznym. Dotychczas do suszenia lakieru wykorzystywano ciepło pozyskane ze spalania gazu ziemnego.
Eliminacja formaldehydu
Formaldehyd (aldehyd mrówkowy) to bezbarwny gaz o gryzącym zapachu, konserwant, substancja chemiczna o silnym, toksycznym działaniu na grzyby i bakterie. Jest obecny w większości organizmów żywych oraz przedmiotach domowych. Ma zastosowanie w produkcji rzeczy użytkowych: kosmetyków, tkanin, farb i lakierów, klejów, tworzyw sztucznych, papieru oraz płyt drewnopochodnych.
Formaldehyd po dostaniu się w większej dawce do organizmu może powodować problemy ze zdrowiem. Zagrożenie stanowią: długa ekspozycja na działanie formaldehydu (inhalacja par w wysokim stężeniu), przyjęcie do przewodu pokarmowego i kontakt ze skórą. W wysokiej koncentracji działa drażniąco na spojówki oczu i błony śluzowe dróg oddechowych. Powoduje też zaburzenia czynności płuc.
• 1987 r. – uznanie przez EPA formaldehydu jako substancji prawdopodobnie kancerogennej,
• 2004 r. – WHO i IARC uznają formaldehyd za substancję prawdopodobnie rakotwórczą dla ludzi,
• 2006 r. – IARC klasyfikuje formaldehyd jako substancję rakotwórczą,
• 2014 r. – UE uznaje formaldehyd jako substancję rakotwórczą (REACH).
Dlatego też wprowadzono określone normy emisyjne dla formaldehydu, również w materiałach drewnopochodnych.
Klasy emisji formaldehydu w materiałach drewnopochodnych:
• E0 – emisja nie wyższa niż w przypadku naturalnego drewna,
• El – emisja maks. 0,1 ppm,
• E2 – emisja do 1 ppm,
• E3 – emisja do 2,3 ppm.
W przypadku IKEA regulacje te na przestrzeni lat wyglądały następująco:
• od 2008 r. zmiana standardu płyty wiórowej z El na CARB II,
• od 2019 r. wdrożenie wymagań wg tzw. nowych regulacji niemieckich (EN 16516),
• 2018 – 2021 wykluczenie kleju mocznikowo-formaldehydowego z procesu produkcji,
• od 2020 r. obniżenie limitu emisji HCHO dla folii z 1,3 mg/h/m2 na 0,65 mg/h/m2,
• od lipca 2022 r. wdrożenie standardu bezemisyjnego dla folii preimpregnat (EB, <DL).
Oznacza to, że od 01.07.2022 r. wszelkie folie produkowane w Schattdecor Polska dla zastosowania w meblach oferowanych przez sieć IKEA są bezformaldehydowe, zgodnie ze standardem „as natural wood”.
Rozwój folii w Schattdecor
Pierwszym produktem w portfolio Schattdecor, łączącym zadruk i lakierowanie w technologii EB, był Smartfoil EVO. Folia ta stanowiła przełom w zakresie technologii produkcji, połączyła bowiem optykę forniru oraz naturalność dzięki zastosowaniu efektów synchronicznych.
Jako lider w produkcji folii firma zareagowała w ten sposób na wymagania rynku w zakresie efektów synchronicznych oraz optyki mat-połysk.
Na przestrzeni kolejnych lat kontynuowała swoją misję, produkując powierzchnie dekoracyjne imitujące naturę. Wdrażając nowe systemy lakierowania, powstała folia Smartfoil MAT+ z efektem supermatu oraz Smartfoil Nature, gdzie poprzez odpowiednie zestawienie różnych poziomów zmatowienia powierzchni uzyskano strukturę imitującą naturalne drewno.
Od lipca 2022 r. folie produkowane w tej technologii stanowią 70 proc. całości produkcji folii w Schattdecor Polska.
Historia produkcji w zakładzie:
1999 r. – produkcja folii Smartfoil w Schattdecor,
2012 r. – rozpoczęcie testów lakierowania EB,
2015 r. – prezentacja Smartfoil EVO,
2017 r. – Smartfoil Mat+
2019 r. – Smartfoil Nature, Smartflex Nature,
2022 r. – PML12.
Rozwijane kompetencje technologiczne oraz wzornicze sprawiły, że firma stała się dla IKEI zaufanym i rzetelnym partnerem w zakresie rozwoju wzornictwa, jak i wdrażaniu nowych projektów w zakresie zrównoważonego rozwoju.
Losy regału Billy
Jest on jednym z najlepiej sprzedających się i najpopularniejszych produktów od ponad 40 lat. Od momentu wdrożenia sprzedano ponad 120 mln sztuk i liczba ta ciągle rośnie.
Rewolucyjna zmiana planowana przez IKEĘ to zastąpienie w regale Billy forniru przez folię papierową. Jest to możliwe dzięki nowoczesnym technologiom zadruku i lakierowania folii papierowej. W ofercie znajdują się nowe wzory drewnopodobne z oferty Schattdecor, które trafią na słynny regał.
Główne założenia projektu to: ograniczenie zużycia zasobów naturalnych, umożliwienie bardziej wydajnego wykorzystania materiału i zmniejszenie ilości odpadów produkcyjnych, oferując jednocześnie produkt, który mimo konkurencyjnej ceny będzie wyglądać równie dobrze, jeśli nie lepiej. Kolejne zmiany na poziomie konstrukcyjnym to redukcja ilości obrzeży z tworzywa sztucznego oraz eliminacja gwoździ mocujących tylną ściankę, co pozwoli na łatwy demontaż i wydłużenie żywotności produktu.
Zadaniem PML12 jest efektywna produkcja folii jednobarwnych w trzech podstawowych stopniach połysku wykorzystywanych przez firmy produkujące na potrzeby IKEI.
Nowa maszyna jest więc odpowiedzią na wymogi szwedzkiego koncernu związane z eliminacją formaldehydu z komponentów wykorzystywanych do produkcji folii oraz nawiązuje do nowych regulacji niemieckich z 2020 r. (EN 16516).
Inwestycje w nowe technologie prowadzone w Polsce zapewnią w przyszłości możliwość zadruku i lakierowania różnorodnych nośników termoplastycznych. W ten sposób poszerzymy dodatkowo portfolio produktowe zgodne z mottem: ”One source. Unlimited solutions”.

Rozwijane kompetencje technologiczne oraz wzornicze sprawiły, że Schattdecor stał się dla IKEI zaufanym i rzetelnym partnerem w zakresie rozwoju wzornictwa, jak i wdrażaniu kolejnych projektów w zakresie zrównoważonego rozwoju. Fot. Materiały producenta